Van intuïtie naar inzicht: Invloed in kaart brengen zonder de straat te verliezen
Toen we voor het eerst de talenten van straatjongeren observeerden - positieve focus, behendigheid en veerkracht, proactieve creativiteit en coöperatieve competitie - brachten we ze niet in kaart in een keurige matrix. We voelden ze.
Arnoud leefde al jaren in deze wereld. Ik had een achtergrond in de academische wereld en in leerstrategieën. Samen zagen we hoe deze jonge mensen iets verbazingwekkends deden: ze pasten zich aan, creëerden, leidden en bloeiden - niet ondanks hun omstandigheden, maar als reactie daarop. We waren niet op zoek naar een model. We probeerden te begrijpen hoe zij het voor elkaar kregen.
Als ik er nu op terugkijk, is het duidelijk dat wat we zagen niet alleen individueel gedrag was, maar een systeem van beïnvloeding. Deze vier "Street Skills" waren geen geïsoleerde eigenschappen. Ze waren diep met elkaar verbonden.
Op dat moment hadden we niet de middelen - of eerlijk gezegd, niet de ruimte in ons hoofd - om volledig in kaart te brengen hoe ze samenhingen. Maar later, toen we onze ervaringen probeerden te distilleren in iets bruikbaars voor organisaties en leiders, merkte ik dat ik hunkerde naar structuur. Konden we deze vaardigheden niet alleen anekdotisch begrijpen, maar ook systematisch?
Toen richtte ik me tot DEMATEL.
Waarom systeemdenken belangrijk is
DEMATEL (Decision-Making Trial and Evaluation Laboratory) is een hulpmiddel dat is ontwikkeld om complexe systemen te begrijpen door de causale relaties tussen verschillende elementen in kaart te brengen. Het wordt gebruikt in gebieden zoals gezondheidszorg, stadsplanning en crisisrespons - niet om de "waarheid" te produceren, maar om te laten zien hoe dingen elkaar beïnvloeden in een netwerk.
Ik heb DEMATEL niet gebruikt in Guatemala. Maar de lens die het biedt werd later waardevol, toen ik onze ervaringen in het veld met een frisse blik opnieuw bekeek.
We wisten al dat positieve focus vaak de eerste vonk was. We zagen het bij Junieth, die doelen bleef stellen, zelfs in een harde realiteit. We merkten dat veerkracht gemakkelijker leek te groeien bij degenen die zich konden richten op wat ze zelf in de hand hadden. En we zagen hoe proactieve creativiteit, zoals het ondernemende denken van Elsa, een soort interne stabiliteit nodig had voordat het kon ontstaan.
We zagen een patroon. We hadden er alleen de taal nog niet voor.
Van veldnotities naar kaders (zonder de ziel te verliezen)
Wat DEMATEL en andere systeemtools bieden, is een manier om duidelijker na te denken over onderlinge afhankelijkheid. Niet elke vaardigheid weegt hetzelfde. Sommige werken als katalysator, andere als resultaat.
Als we toen DEMATEL hadden gebruikt (en misschien zullen we dat in toekomstige studies doen), dan zouden we het niet hebben gebruikt om de jongeren te valideren, maar om het ontwerp van interventies te ondersteunen:
- Als je je creativiteit wilt vergroten, begin dan niet met brainstormtechnieken, maar met positieve focus.
- Als je veerkracht wilt, zoek dan naar wat jongeren helpt om te begrijpen wat ze zelf in de hand hebben.
- Als je collegiale samenwerking wilt, leer dan niet alleen teamwork, maar stimuleer eerst psychologische veiligheid en agency.
Dit zijn het soort vragen die een systemische lens je aanmoedigt om te stellen.
Waarom dit vandaag de dag nog steeds belangrijk is
De jongeren die we op straat ontmoetten, zaten niet te wachten op theorie om hun overlevingsstrategieën te valideren. Maar als we bruggen willen slaan tussen hun wereld en de onze - tussen informeel leren en formele systemen - dan moeten we streng en bescheiden zijn.
DEMATEL was een van de hulpmiddelen die me hielpen om opnieuw te kijken naar wat we in Guatemala hadden gezien en om dit te verwoorden op een manier die zinvol was voor leiders en organisaties. Het hielp me in te zien dat:
- Sommige gedragingen zijn fundamenteel.
- Sommige uitkomsten zijn afhankelijk.
- Verandering gebeurt niet lineair, maar beïnvloeding vaak wel.
De Street Skills zijn niet alleen inspirerend. Het zijn onderling verbonden competenties die ons kunnen vertellen hoe we veerkrachtige teams, creatieve culturen en adaptieve systemen kunnen bouwen - als we bereid zijn verder te kijken dan wat gemakkelijk te meten is.
En hoewel we nooit een DEMATEL-model hebben gebruikt in de straten van Guatemala, was de achterliggende gedachte - de honger om complexiteit te begrijpen en niet alleen te beheersen - vanaf de eerste dag aanwezig.
________________________________________
Volgende:
In het laatste deel van deze serie zullen we nadenken over wat het betekent om dit alles - onderdompeling, positieve afwijking, systeemdenken - toe te passen binnen organisaties. Hoe kunnen leiders omgevingen ontwerpen waar complexiteit niet wordt gevreesd maar omarmd? Waar ongemak leidt tot duidelijkheid?
We maken de cirkel rond.
- Bram
Founding Partner, StreetwiZe
