Waarom echt leren begint waar comfort eindigt: onderdompeling als adaptieve intelligentie
Het begon, zoals zoveel onverwachte dingen, met een paar glazen rosé.
Die avond, bij een glas wijn en een gesprek, Mobile Schoolmijn vriend Arnoud - oprichter van Mobile Schooleen idee. Hij wilde een opleidingsbedrijf oprichten geïnspireerd door straatjongeren. De vooronderstelling? Juist de kinderen die vaak als 'probleem' worden gezien, zijn misschien wel onze meest over het hoofd geziene leraren.
In theorie klonk het geweldig. Maar ik had een probleem: ik was een boekenwurm. Een theoriemens. Ik had hier en daar vrijwilligerswerk gedaan, zeker, maar mijn begrip van het straatleven kwam vooral uit onderzoekspapers. Dus ik had de keuze: erover blijven lezen of er induiken.
Onder Arnouds zachte maar volhardende begeleiding koos ik voor het laatste. Wat volgde was niet alleen een diepe persoonlijke verschuiving, maar ook een professionele herdefiniëring van wat echt leren betekent.
Leren op straat: Overleven als leerplan
Voor straatjongeren is leren geen optie, maar een kwestie van overleven.
Ze werken niet via casestudies of simulaties. Ze onderhandelen over conflicten, nemen morele beslissingen, bouwen vertrouwen op en nemen risico's in realtime. Als je 12 bent en alleen in een onbekende stad, heb je niet de luxe van theorie. Je past je aan of niet.
Zoals een straathoekwerker me vertelde: "Deze kinderen moeten in dagen leren wat anderen in jaren oppikken."
Het raakte me: dit is onderdompeling in zijn puurste vorm - ongefilterd, onder hoge druk, adaptief leren. En ik vroeg me af: wat als we zelfs maar een fractie hiervan zouden kunnen vertalen naar meer gestructureerde leiderschapsontwikkeling?
Immersie is meer dan ervaring - het is adaptieve intelligentie
Arnoud beleefde deze onderdompeling al jaren in de straten van Guatemala, zij aan zij met straatjongeren. Hij was er niet om iets op te lossen. Hij was er om te luisteren, te observeren en te leren zonder vaste agenda.
Toen ik me bij hem voegde, realiseerde ik me dat ik niet alleen maar toekeek. Ik werd in een realiteit getrokken die volledige betrokkenheid vereiste.
Het was rauw. Ongemakkelijk. En totaal anders dan alles wat ik had meegemaakt in de academische wereld of bij bedrijfsopleidingen. En dat is het punt.
Dit soort leren is niet nieuw en het is niet alleen op straat te vinden.
Militaire training, vechtsporten voor de elite en zelfs opleidingsprogramma's voor leidinggevenden gebruiken immersie om besluitvaardigheid en veerkracht op te bouwen. Het is zelfs zo dat meeslepende simulaties een hoeksteen worden van de curricula van businessscholen en leiderschapsprogramma's (Financial Times, 2022; 2023).
Cognitieve wetenschap bevestigt wat de straat al weet: bij echt leren zijn het lichaam, emoties en geheugen betrokken - niet alleen informatie. Immersief leren activeert de hippocampus en de basale ganglia, waardoor we procedurele kennis vasthouden en emotionele intelligentie opbouwen (Immordino-Yang & Damasio, 2007).
Het beste onderwijs is niet alleen informatief, het is ook transformerend.
Onderdompeling zonder reflectie is gewoon overleven
Maar laten we duidelijk zijn: niet alle blootstelling leidt tot groei. Een onderdompeling alleen kan averechts werken. Zonder reflectie en veiligheid dreigt het performatief of zelfs traumatisch te worden.
Bij StreetwiZe hebben we een proces van geleide onderdompelingontwikkeld - gestructureerde, emotioneel veilige ervaringen die leiders in staat stellen zich met de complexiteit van de echte wereld bezig te houden zonder hun houvast te verliezen.
Ga mee op een van onze expedities naar Roemenië. Deelnemers brachten tijd door met voormalige gevangenen, gezinnen in armoede en straatjongeren. Maar ze waren geen toeschouwers, ze waren uitgenodigde getuigen, gevraagd om na te denken, te luisteren en contact te maken. En de kracht kwam niet alleen van wat ze zagen, maar ook hoe we hen hielpen om te verwerken wat ze zagen.
Dit is wat het verschil maakte:
Verankering:
Voorafgaand aan de onderdompeling hielden we voorbereidingssessies waarin deelnemers hun leervragen onderzochten - meestal gericht op "authentiek leiderschap onder druk". Ze dachten na over hun standaardreacties op onzekerheid en leerden de ervaring te kaderen door de lens van het aanpassingsvermogen.
Begeleide reflectie:
Elke dag eindigde met een gefaciliteerde nabespreking. We stelden vragen als: "Wat heeft je aannames vandaag op de proef gesteld?" of "Hoe kwamen je leiderschapsinstincten in deze context naar voren?". Reflecties werden dan gekoppeld aan leiderschapsthema's zoals systeemdenken, kwetsbaarheid en veerkracht.
Feedbacklussen:
Deelnemers werden aangemoedigd om rechtstreeks in contact te treden met leden van de lokale gemeenschap en ongefilterde feedback te krijgen. Eén moment zal ik nooit vergeten: een deelnemer kreeg een respectvolle maar eerlijke correctie van een lokale jongerenwerker na een straatdialoog. Het bracht een blinde vlek in de communicatie aan het licht - in real time. Dat is feedback die blijft hangen.
Ondersteunende structuren:
Elke deelnemer werd gekoppeld aan een peer buddy en begeleid door zowel een StreetwiZe coach als lokale medewerkers van Save the Children. Deze reflectieve steigers hielpen deelnemers emotionele ambiguïteit te verwerken, ongemak uit te pakken en inzicht om te zetten in actie.
Deze aanpak weerspiegelt wat we doen met kinderen in Mobile Schoolexpressief spel Mobile Schoolmet begeleide reflectie rond emoties, identiteit en gemeenschap. Het is niet alleen ervaringsgericht. Het is gestructureerd, ondersteund en zelfbewust.
Leren dat compliceert in plaats van vereenvoudigt
Als dit goed wordt gedaan, verandert immersief leren niet alleen het perspectief, maar maakt het het ook ingewikkelder. Het nodigt uit tot ambiguïteit. Het activeert feedbackzoekend gedrag, een belangrijke drijfveer voor adaptief leren in vluchtige omgevingen (Anseel et al., 2015). Het legt blinde vlekken bloot in plaats van nette oplossingen te bieden.
En dit is belangrijk. Want in een wereld die gevormd wordt door complexiteit, hebben we geen snellere antwoorden nodig - we hebben een dieper begrip nodig.
De afhaalmaaltijden voor organisaties
Onderdompeling is geen modewoord. Het is een mogelijkheid.
Druk zonder reflectie is gewoon stress.
Maar druk met de juiste structuren voor betekenisgeving? Dat is hoe we groeien.
Dus hier is de vraag:
Wanneer je je volgende leerprogramma ontwerpt, simuleer je dan de werkelijkheid of dompel je mensen er echt in onder?
Omdat echte groei - het soort groei dat de manier verandert waarop mensen denken, leiding geven en relaties onderhouden - begint waar comfort ophoudt.
________________________________________
Volgende:
In ons volgende artikel onderzoeken we hoe Positieve Deviatie helpt om verborgen wijsheid in complexe systemen bloot te leggen en wat vier verrassende "Street Skills" uw organisatie kunnen leren over leiderschap, innovatie en veerkracht.
- Bram
Founding Partner, StreetwiZe
