Er is altijd verontwaardiging geweest over ongelijkheid. Maar terwijl het in de jaren 30 van de vorige eeuw meer dan 20 jaar duurde voordat een werkgever werd veroordeeld omdat de zogenaamde 'radiummeisjes' onbeschermd met radioactief materiaal moesten werken, gaat het er nu iets anders aan toe. Eén week was genoeg voor Ikea om de samenwerking met PostNL te beëindigen na één rapport over slechte arbeidsomstandigheden. Drie weken, dat was de tijd die verstreek tussen de invasie van Oekraïne en de opschorting van bedrijfsactiviteiten in Rusland voor meer dan 600 topbedrijven.

Steeds meer topbedrijven en hun topmanagement kiezen bewust voor een aanpak die het behalen van een resultaat combineert met het bewaken van een morele, sociale of ecologische standaard. Steeds meer werknemers vragen hier ook om en kiezen actief voor organisaties die dit in de praktijk brengen.

Wageningen Universiteit heeft het hier over duurzaam idealisme, Willem Schramade heeft het in deze context over duurzaam kapitalisme, gedragseconomie heeft het over winstefficiëntie (in plaats van kostenefficiëntie) en zowel MIT als Harvard Business School hebben het over de balans tussen Purpose, Profit en Performance. Op basis van dit alles hebben wij bij StreetwiZe gekozen voor Purpose en Performance. De namen verschillen, de ideeën zijn identiek.

Primo: hedendaags ondernemerschap vertrekt vanuit de overtuiging dat organisaties best niet alleen aandeelhouders maar ook stakeholders in de breedste zin van het woord dienen. Het gaat dus niet meer alleen om de vraag van de directe klant, maar om de behoeften van verschillende stakeholders.

Secundo: we zijn allemaal, van ceo tot werknemer, lid van hetzelfde ecosysteem. Organisaties doen er daarom goed aan om ook een purpose na te streven dat dit ecosysteem beschermt of verbetert. Dit is purpose, een norm die het operationele organisatiedoel overstijgt en dient als toetssteen voor besluitvorming.

En tertio: als gevolg daarvan genieten organisaties een duurzaam voordeel op voorwaarde dat ze een gezonde prestatiecultuur tot stand brengen.

En ondanks alle Vlaamse bescheidenheid die ons is ingeprent, durf ik hier vandaag te zeggen dat we met StreetwiZe goed zitten.

De afgelopen 15 jaar hebben we binnen Mobileschool.org iedereen als belanghebbenden beschouwd, van straatkind tot manager, en hen voorzien van het beste product of de beste dienst die aansluit op hun werkelijke behoeften.

Waarom? Omdat we vinden dat iedereen het recht heeft om zijn of haar individuele talenten te ontwikkelen, ongeacht de context waarin dat gebeurt. Bovendien hebben we hard gewerkt aan een prestatiestructuur die dit mogelijk maakt.

En nee, dit alles is niet alleen te danken aan de uitzonderlijke intelligentie en het onmetelijke talent dat mensen als Arnoud en ik delen. Stelen als een kunstenaar' is de titel van een van mijn favoriete boeken. Dat hebben we gedaan, want in de wetenschappelijke literatuur vinden we in een purpose, maar goed presterende organisatie een positief antwoord op zes vragen.

De eerste vraag: is iedereen in de organisatie ervan overtuigd dat aan de slag gaan met purpose noodzakelijk is? En, om het met de woorden van mijn gewaardeerde vriend prof. Frederik Anseel te zeggen als hij het over diversiteit heeft, niet omdat er een business case voor is, maar omdat het goed is om te doen. Kortom, durf het hart te raken en het verstand zal volgen.

Ten tweede, is er een duidelijke definitie, een keuze, rond welk purpose op een authentieke manier wordt gewerkt? Het gaat om een uitgesproken missie, een beschrijving van wat een bedrijf biedt aan wie met welk effect, geïnspireerd door hun bestaansrecht, waarden en gewenste impact. Een organisatie zal hier authentieke keuzes moeten durven maken. Je kunt niet alles voor iedereen zijn en Cal Newport zei het al: focus is het nieuwe IQ.

Een derde vraag is of we slagen in wat omschreven wordt als person-organisation fit? Wanneer mensen een discrepantie merken tussen de woorden en daden in hun organisatie, tussen imago en identiteit, zal purpose meer kwaad dan goed doen. Zorgen dat medewerkers hun eigen verhaal kunnen schrijven in het grotere verhaal, en hen daarbij durven betrekken, is essentieel.

Ten vierde stellen we de vraag naar verbinding: werkt menselijk contact als een bindmiddel zodat het geheel meer is dan de som der delen? We praten bijvoorbeeld heel vaak over inclusie, maar slagen er al niet in om iedereen bij een vergadering te betrekken. Bovendien reduceren we vandaag de dag, via Teams, Slack of Whatsapp, verbinding vaak tot kwantiteit. De moed om kwalitatieve verbindingen te maken met alle belanghebbenden, daar gaat het om.

Een vijfde vraag is of we voldoende resultaatgericht zijn? Vooruitgang boeken is essentieel als we de verandering naar meer waardengedreven werken levend willen houden. Helaas is de manier waarop we vergaderen, presenteren of projecten aanpakken in de praktijk nog steeds voor verbetering vatbaar. Sinds Covid zijn onze online vergaderingen bijvoorbeeld tot 30% langer geworden. Het is daarom een morele plicht binnen zowel profit als social profit organisaties om bestaande manieren van werken in vraag te durven stellen met het oog op het creëren van toegevoegde waarde.

En tot slot is de vraag of we leiderschap bezitten dat besluitvaardig en duidelijk vorm geeft aan het nastreven van purpose en prestaties. Onderzoek na onderzoek bevestigt dat leiderschap geen of/of is, maar een en/en verhaal. Een effectieve leider wekt vertrouwen door zelfleiderschap te tonen, soms door er gewoon te zijn voor de medewerker of mensen in zijn of haar netwerk.

Maar een sterke leider toont ook expertise in het oplossen van problemen en vertaalt uitdagingen proactief naar kansen en verandering. Durven werken aan wendbaar leiderschap is daarom een laatste taak.

Samengevat is purpose, net als prestatie, essentieel. Maar er naïef aan voldoen wanneer de toekomst van onze organisaties in verandering ligt, is geen optie. Durven inspireren, keuzes maken, commitment creëren, verbinden met alle stakeholders, focus houden op vooruitgang en sterk leiderschap tonen is de enige weg vooruit. En laten deze zes thema's nu 'puur toevallig' het aanbod van StreetwiZe vormen. En nu eindig ik mijn betoog, want ik vrees dat dit onbedoeld toch leidt tot een boodschap van hoop rond Purpose en Performance. Trouwens, het is Jeremy Clarkson op tv.