Wie mij een beetje kent, weet dat kwetsbaarheid nooit echt mijn probleem is geweest. Van bekentenissen over mijn OCD op LinkedIn tot ontboezemingen over mijn krampachtig gitaarspel op Facebook, ik heb er weinig moeite mee mezelf te relativeren. Tijdens een StreetwiZe leiderschapsexpeditie heb ik zelfs toegegeven - ondanks mijn unieke atletische voorkomen - dat ik niet bepaald een fysiek talent ben. Die bekentenis kwam gemakkelijk: Ik kon nauwelijks lopen na het scheuren van een hamstring.
En toch krijg ik nog vaak de vraag of kwetsbaarheid geen teken van zwakte is. Alsof toegeven dat je iets niet weet gevaarlijker is dan doen alsof je alles onder controle hebt.
Om die vraag te beantwoorden, moeten we eerst kijken naar twee woorden die verwant klinken, maar heel verschillende dingen betekenen. Ze zijn verbonden, maar niet synoniem. Of, zoals Shakespeare schreef: 'What's in a name? Dat wat we een roos noemen bij een andere naam zou even zoet ruiken'. Met andere woorden, soms doet de naam er niet toe; het is de essentie die telt. Maar in dit geval is het precies andersom: kwetsbaarheid en zwakte klinken misschien hetzelfde, maar hun essentie is fundamenteel verschillend.
Kwetsbaarheid verwijst naar een tijdelijke toestand van blootstelling aan risico's of verandering, gecombineerd met de psychologische capaciteit om ermee om te gaan. Het is nauw verbonden met veerkracht, empathie en aanpassingsvermogen - het vermogen om zich aan te passen, uitdagingen te begrijpen en er sterker uit tevoorschijn te komen. Zwakte daarentegen wijst op een structureel gebrek aan capaciteit, kennis of mentale veerkracht waardoor iemand niet effectief kan reageren op druk of onzekerheid. Kortom: kwetsbaarheid staat voor groeipotentieel, terwijl zwakte een gebrek aan agency weerspiegelt.
Dat verschil zie je snel in gedrag. De kwetsbare leider zegt: 'Ik realiseer me dat ik de laatste tijd niet genoeg ruimte heb gegeven voor jouw ideeën. Geef me suggesties over hoe ik dat kan verbeteren.'
De zwakke leider zegt: "Ik weet het niet meer, jullie beslissen.
Het eerste toont moed, het tweede ontsnapping.
Kwetsbaarheid is dus geen breuklijn in leiderschap, het is de lijn waarlangs vertrouwen en groei ontstaan. Het is ook de basis van feedback zoekend gedrag: actief vragen hoe het beter kan - niet om aardig gevonden te worden, maar om te leren. Leiders die dat doen, geven hun teams impliciet toestemming om hetzelfde te doen en dat maakt de hele groep sterker.
Ware kracht ligt niet in zekerheid, maar in het besef dat niemand de wereldproblemen alleen oplost.
Virokannas, E., Liuski, S., & Kuronen, M. (2018). Het omstreden concept van kwetsbaarheid - een literatuuroverzicht. European Journal of Social Work, 23, 327 - 339.
Meyer, F., Fevre, D., & Robinson, V. (2017). Hoe leiders hun kwetsbaarheid communiceren: implicaties voor het opbouwen van vertrouwen. International Journal of Educational Management, 31, 221-235.
