Mijn heldendaden waren helaas geen lang leven beschoren toen ik mijn broer voor het leven brandmerkte met een ei door een slechte oog-handcoördinatie in combinatie met mijn zweep. Bovendien merkte ik al snel dat het doorkruisen van de jungle in Dikkelvenne met mijn medeverkenner en vriend Sebastiaan zelden leidde tot het blootleggen van historische artefacten. Mijn tweede kans kwam in 2009, toen Arnoud me uitnodigde om naar Guatemala te gaan.

Na een intensief bezoek aan AS Adventure waardoor ik rijk was geworden aan onnodige reisattributen, merkte ik al snel dat mijn definitie van "op expeditie gaan" iets anders was dan die van Arnoud. Geen tochten door de jungle, geen tenten bij een gezellig smeulend kampvuur en met beperkte kans op heldendaden. In plaats daarvan kwam ik wel in aanraking met sloppenwijken, straatkinderen, drugsgebruikers en een tot de tanden bewapende burgerwacht. De mobiele school was nergens te bekennen, letterlijk geketend door een financieel geschil met een corrupte organisatie. En tot overmaat van ramp werd mijn legendarische gevoel voor humor beperkt door de taalbarrière. Dus mijn enige commentaar kwam van het eten van lokale zwarte bonen als ontbijt. Toen Arnoud me na de eerste week vroeg hoe ik de expeditie vond, was het enige woord dat ik beleefd kon zeggen "bijzonder". En als je me had gevraagd naar de toegevoegde waarde van die ervaring, dan had ik je een antwoord schuldig gebleven. Dit brengt me bij de vraag die ons vandaag bezighoudt. Is het ondergaan van uitdagende ervaringen echt een meerwaarde of proberen we het achteraf voor onszelf zo te rechtvaardigen?

Gelukkig voor Arnoud is het antwoord positief, want laten we eerlijk zijn, elke vriendschap heeft grenzen. Uit onderzoek naar jongeren blijkt dat hoe meer ze worden ondergedompeld in uitdagende ervaringen, bijvoorbeeld opgroeien in een stad, hoe veerkrachtiger ze kunnen omgaan met nieuwe uitdagingen. Veiligheidsdiensten - ik heb het genoegen gehad om met verschillende leidinggevenden van speciale eenheden te werken via mijn onderwijsopdrachten - dompelen zichzelf onder in realistische ervaringen zodat ze beter voorbereid zijn op de realiteit. De SAS, een commando-eenheid van het Britse leger, pakt dit vrij radicaal aan en verliest meer soldaten tijdens realistische trainingen dan in actieve dienst. Van dit laatste voorbeeld durf ik natuurlijk geen tips over te nemen. Ook medisch personeel voert van tijd tot tijd realistische simulaties uit, zoals de provinciale rampenoefeningen. Deze onderdompeling, of onderdompeling in ervaring, biedt twee voordelen. Het eerste voordeel is het opbouwen van hardheid (taaiheid, hardheid), het tweede is het opbouwen van fysiologische weerstand.

Hardheid bestaat uit drie componenten. De eerste vaardigheid die we verwerven na een onderdompeling is ons vermogen om een uitdaging te herformuleren als een kans. Vergelijk het met mijn expeditie naar Guatemala. Toen ik voor het eerst te maken kreeg met een vertraagde terugvlucht, huilde ik als een baby waar Arnoud voor moest zorgen. Nu zie ik vertragingen als een kans om belastingvrij een onverwachte plek te bezoeken. Een tweede fenomeen is dat onze self-efficacy (zelfeffectiviteit) toeneemt. Dat is onze overtuiging dat we een moeilijke situatie de baas zullen worden. Terug naar het voorbeeld van mijn reis. Mijn veel te duur uitziende cameratas werd vrijwel onmiddellijk gestolen. Nu heb ik tenminste het vertrouwen ontwikkeld dat een diefstal niet het einde van de wereld is. De derde component van hardheid is een versterkt gevoel van controle en betekenis. Hoe meer ervaring je opdoet, hoe meer je deze ervaringen gaat zien als actief controleerbaar en positief betekenisvol. Kortom, ik koop geen duur uitziende cameratassen meer, sorry Camera Express! 

De fysiologische voordelen van onderdompeling uiten zich in een betere beheersing van je hartslag in uitdagende situaties. Ik zal nooit mijn eerste sparring in een boksring vergeten. Ik werd moe omdat mijn hart overuren draaide, gênant! Maar dat is nog niet alles. Je vermogen om je te blijven concentreren op de juiste acties en denkpatronen neemt ook toe met een hogere fysiologische weerstand. Als je, net als ik, al verschillende slipcursussen hebt gevolgd (iedereen moet een hobby hebben), zul je merken dat de oorspronkelijke reflex is om je te concentreren op een obstakel en niet op de weg naar buiten. Hoe meer je ervaart hoe de auto slipt, hoe beter je je kunt concentreren op de uitweg en niet op het object.

Tot slot zal je hersteltijd ook korter zijn. Nadat ik voor het eerst fysieke en verbale bedreigingen had ervaren, bleven mijn benen daarna oncontroleerbaar trillen door de adrenaline. Gelukkig leerde mijn lichaam deze reactie onder controle te houden, zodat mijn onbedoelde en lachwekkende danspasjes nu tot een minimum beperkt blijven.   

Er is echter een "maar". Het al dan niet ondergaan van uitdagende activiteiten is geen vrijkaartje om beter en sterker te worden. Je zomaar onderdompelen in nieuwe ervaringen in de overtuiging dat je er sterker van wordt, is naïef en niet positief. Er moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

Een eerste vereiste is zelfzorg. Een van de belangrijkste gedragingen is jezelf tot rust brengen. Toen ik deelnam aan een onbewaakte driedaagse bootcamp onder leiding van een ex-soldaat, adviseerde hij ons te slapen en te eten waar en wanneer dat maar mogelijk was. Zonder slaap - we hebben allemaal Camp Waes gezien - is het maken van fouten onvermijdelijk. Slaaptekort leidt volgens sommige onderzoeken tot een exponentiële toename van medische fouten. Als we dus sterker willen worden of iets waardevols uit deze Corona-crisis willen halen, doen we er goed aan om goed op onze slaaphygiëne te letten. In ons gezin zetten we smartphones bijvoorbeeld een uur voordat we gaan slapen uit. We zien nu al publieke meldingen van stress door het in elkaar overlopen van dagen, de voortdurende bereikbaarheid en het verlies van structuur. Onderneem hier in de eerste plaats actie op, in de organisatie en thuis.

Een tweede vereiste is het installeren van (na)evaluaties van gebeurtenissen. Zonder reflectie is een ervaring geen goede leermeester. Zelfs als we de crisis overwinnen, is het ergste wat ons kan overkomen dat we er niet op een gestructureerde manier lering uit trekken. Daarom organiseert het Israëlische leger "positieve nabesprekingen" na succesvolle missies. Het doel is om je niet te verliezen in de euforie, maar om kritisch te onderzoeken waarom een bepaald doel is bereikt. Ik probeer dit zelf toe te passen in ons gezin door na een leuke dag tijdens de lockdown te vragen waarom deze dag goed ging. Hieruit komen aanbevelingen om ons beter door de volgende dagen te loodsen.

En tot slot is een derde succesfactor het detecteren, uiten en bespreken van emoties. Ervaring is niets zonder feedback. Je hebt vast, net als ik, wel eens een leraar met 25 jaar ervaring gehad die het voor elkaar kreeg om saaie lessen te geven. Als we frustraties niet uiten, bijvoorbeeld over mensen die de regels aan hun laars lappen, zijn onze kansen om het in de toekomst beter aan te pakken zeer beperkt. Het overlaten aan de overheid, of de veiligheidsdiensten, is niet de manier. We hebben bijvoorbeeld een fantastische buurt waar ik woon, maar we maken er ook een gewoonte van om te debatteren over buurtmaatregelen en hoe we die moeten opvolgen. We zijn het vaak eens, soms oneens, maar we komen altijd tot duidelijkheid en overeenstemming.

De juiste dingen doen, nadenken en afspraken maken is natuurlijk moeilijker in tijden van crisis. Laten we er dus een gewoonte van maken om zowel op professioneel als persoonlijk vlak zinvolle ervaringen op te doen. Laten we ervoor zorgen dat onderdompeling, de onderdompeling in gecontroleerde chaos, deel gaat uitmaken van onze manier van leven. Alleen als we dat combineren met de juiste overpeinzingen en de beste afspraken voor de toekomst, zal deze moeilijke periode zinvol worden.

‍

Meer Streetfood om over na te denken?